 |
अन्तर्वार्तापछि जनगायक जीवन शर्मासँग म ।
फागुनको अन्तिम साता ।
काठमाण्डौँमा बिहान र बेलुकीपख उग्र जाडो त छैन । तर यी दुई समयमा शरीरले न्याना लुगा अझैपनि मागिरहेको छ । घाम त बिहानदेखि बेलुकासम्म लाग्छ नै । तर मध्यान्हको घामले भने शरीरलाई चिरिस्स पारेको महसुस हुन थालेको छ । यही मध्यान्हको गर्मीमा स्काइ ब्लु टिसर्ट, टिसर्ट बाहिर बाक्लो ज्याकेट । सफाचट दाह्री । ठाडो तर खजमजिएको कालोसेतो कपाल । उस्तै जुँगा । ठूलो निधार । यिनै मान्छे मलाई अनामनगरस्थित बाजेको सेकुवा नजिकै पर्खिरहेका थिए । उनी थिए, जनगायक भनेर चिनिने जीवन शर्मा । उनलाई भेट्न करिब एकहप्तासम्म मैले फोनमा सम्पर्क गरिरहनुपर्यो । उनी कहिले बनेपा छु भन्थे त कहिले कहाँ । एकमन त लाग्यो, यति नै मेहनत र समय खर्चिने हो भने नेपालमा जोकसैलाई पनि भेट्न सकिन्छ ।
°°°
|
जिन्दगीमा सुखको समथर फाँट भन्दा दुःखका पहाड धेरै भएको बताउने उनी विषम परिवारमा जन्मे । अरुको जस्तै उनको पनि बाल्यकाल सामान्य रुपमै बित्यो । कहिले गाई बाख्रा चराउन गोठालेको पनि गोठालो बनेर हाँठीगोठको गौचरन पुग्थे उनी । कहिले खेल्दै गाउँभरि डुल्थे ।
तर पाँच वर्षको उमेरमा स्कुल भर्ना भएपछि भने यो क्रम केही पातलो भएछ उनको ।
‘पढ्नमा ठिकै थिएँ । सरहरुले नि माया गर्थे’ आफ्ना ति दिन सम्झँदै जीवन बहकिन्छन्– ‘तर कक्षा तीनमा गएर फेल भएँ । त्यसपछि म चारवर्षजति फर्केरै स्कुल गइन । जान मनपनि भएन ।’
उमेरभन्दा जेठो र परिपक्व थिए, जीवन । त्यसैले त होला तीनमा फेल भएपछि अन्य फेल भएका साथीहरू मिलेर बम्बई जाने सोच बनाएछन् । मिति पनि तय भइसकेछ । उनको सबैभन्दा मिल्ने साथी डिल्लीले आएर जीवनलाई भनेछन्– ‘भोलि बिहान चारबजे नै उठेर भाग्नुपर्छ केटा । निस्कँदा कसैले पनि थाहा पाउनु हुँदैन । बाहिर डहरामा निस्केर बसेस् ।’
एकैवचनमा ‘हुन्छ’ भनिदिए उनले ।
‘साथीले जाम त भनेको हो’ जीवन बिर्सिएको कुरालाई सम्झन्छन्– ‘म त निदाएको निदाइ भएछु । जतिबेला ब्युझेँ, घाम माथि नै आइसकेको थियो । साथी पनि गइसकेका रहेछन् ।
पिता चन्द्रदत्त निकै विद्वान् थिए । संस्कृत र शास्त्रका कुरामा पारङ्गत थिए । कर्मकाण्ड गर्थे । पिताकै सङ्गतमा रहेर उनले फेल भएपछिको समयमा संस्कृत पढे । संस्कृतमा कौमुदी, अमरकोष लगायतका पुस्तकहरु पढे । अनि पितासँगै एकाह, सप्ताहमा पूजापाठ गर्न अघिपछि भएर हिँडे ।
उनले सम्झेअनुसार पहिलो दक्षिणा दस रूपैयाँ थियो । यो, त्यस्तै २०२५ सालतिरको कुरा हो ।
एकपटक घरमा पूजाको कार्यक्रम थियो । पूजामा ज्वाँइ भाञ्जा भाञ्जीलाई बोलाउने परम्परा हुन्छ । मौलाछका कलाधर भिनाजु पूजाकै शिलशिलामा आएका रहेछन् ।
जीवनबारे भिनाजुले ससुराबालाई सोध्दा ‘तीनमा फेल भएसि पढ्न छोड्यो। अैले भेँडाबाख्रा चरार बस्छ' भनेर भन्नुभएछ । तर भिनाजुलाई ससुराको यो कुरा कत्ति चित्त बुझेनछ ।
‘यस्तो जमानामा नि गाईबाख्रा चराउन पठाएर हुन्छ । यसलाई जसरी पनि पढाउनुपर्छ’ भन्दै भिनाजुले जीवनका पितालाई सम्झाइ बुझाइ गरेछन् ।
पूजा सकिएपछि गाई दानको समय थियो । त्यो गाई उनका भिनाजुलाई दिइयो । भिनाजुको साथ लागेर त्यो गाई पु¥याउने जिम्मा जीवनको काँधमा आयो । उनले हातमा हरियो झाँपो समाते । आफूँ अगाडि लागे । र, गाई डोर्याउँदै साला भिनाजु राङ्खानीबाट मौलाछ हानिए ।
भिनाजुको घर पुग्दा रातले एक कोल्टो फेरिसकेको थियो ।
‘भोलिपल्टै घर फर्किन्छु भनेको थिएँ’ भन्छन्– ‘भिनाजुले घर फर्कनै दिनुभएन । एकैचोटी त्यहीँको स्कुलमा लगेर भर्ना गरिदिनुभयो । त्यो पनि कक्षा सातमा ।’
जब एकैपटक कक्षा सातमा भर्ना भए, उनी आत्तिए । किनकि उनले एबिसिडी बिर्सिसकेका थिए । गणना गर्न पनि आउँदैनथ्यो । अलिअलि नेपाली बाहेक केही जान्दैन्थे । तर छ महिनाको अर्धवार्षिक परिक्षामा उनको नतिजा सोच्नसक्ने भन्दा धेरै राम्रो आयो । उनी प्रथम जो भएका थिए ।
‘यो सब पढेरै सम्भव भएको हो । म दिनरात पढ्थेँ नि !’ पढाईप्रति जीवनको अनुभव हो यो ।
बेलाबेला भिनाजु ससुराली जान्थे । फर्किँदा ससुरालाई सम्झाएर फर्किन्थे । ज्वाइँको सम्झाइबुझाइले ससुरा पनि सकारात्मक बन्दै गए ।
बिस्तारै छोराले पढोस् भन्ने भावना राख्न थाले । यसैको उपज जीवन सातको वार्षिक परिक्षामा पनि प्रथम भए । क्रमशः आठ र नौ कक्षामा समेत उनी प्रथमको प्रथम नै भइरहे ।
र, ६८ प्रतिशत ल्याएर जनता मावि सर्कुवाबाट एस्एल्सी परिक्षा उत्तीर्ण गरे ।
जब कक्षा आठमा पुगे, उनको सिकाइमा केही भिन्नता आउन थाल्यो । किताब बाहेक बाह्य कुराहरु पनि सिक्न थाले ।
शिक्षकले धेरैजसो राजनीतिक कुरा गर्थे । त्यहीँ उनले धेरथोर राजनीतिक कुरा पनि सिके । त्यतिबेला नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी मात्रै थियो । त्यसमै झुकाव राखे । उक्त पार्टी पछि गएर मसाल बन्यो ।
शिक्षकले अरुलाई भन्दा बढी महत्व जीवनलाई दिन्थे । यसकारण कि, उनी ‘फस्र्ट ब्वाय’ थिए । फस्र्ट ब्वायले भनेको कुरा कक्षामा नकार्ने आँट कसैको हुन्थेन ।
त्यही समयमा उनले भूमिगत रुपमा केही किताब पढ्न पाए । अनेरास्ववियूको विधान, प्रतिवेदन लुकीलुकी पढे । यस्तै स्टालिनको द्वन्दात्मक ऐतिहासिक भौतिकवाद पनि पढे । तर विज्ञानसँग सम्बन्धित कुराहरु मात्रै बुझे । बाँकी बुझ्न सकेनन् ।
एकपटक मध्यम विश्राम लिएर फेरि पढाइमा फर्केका उनको रहर एसएलसी गरेपछि फराकिलो भयो । उनले इन्जिनियरिङ्ग पढ्ने मनस्थिति बनाए । तर उनको मात्र एकलौटी निर्णयले के हुन सक्थ्यो र ? जीवनले यो निर्णय आफ्ना पितालाई सुनाउने भए ।
पिताले बिनाकुनै अवरोध उनलाई पढ्नमा लगानि गर्ने बताएपछि 'जीवन' जीवनकै सबैभन्दा धेरै खुसी भए ।
अहिलेको जस्तो त्यतिबेला यातायातको आवागमन बाक्लो थिएन । त्यसमा पनि कास्कीको नाउँडाँडासम्म मात्र फाट्टफुट्ट सवारी साधन चल्थे । उनी काठमाण्डौँ जान भनेर झिसमिसेमै घरबाट हिँडे । दिनभरको हिँडाइमा उनी पुगे पनि, कास्की नाउँडाँडा । त्यहाँबाट गाडी चढेर पोखरा झरे । र, पोखराबाट सोझै काठमाण्डौँ ।
‘ढाडमा दुई हजार रुपैयाँ बाँधेर आएको थिएँ’ जीवन नगन्य मुस्कुराए ।
यो अन्जान सहर, काठमाण्डौँमा त्यसै हाम फालेर आएका थिएनन् उनी । उनका माइलीबाका छोरा यतै बस्थे । चितवन जाँदा उनीहरुसँग सल्लाह भएको रहेछ । बेलाबेला चिट्ठी मार्फत पनि कुराकानी हुन्थ्यो । उनैले घरको ठेगानादेखि लिएर कहाँ झर्ने, कहाँबाट कहाँ जाने भन्ने इत्यादी कुरा सबै पहिले नै चिट्ठीमा खुलाइसकेका रहेछन् । त्यसकै भरोसामा जीवन काठमाण्डौँ आएका थिए ।
आफन्त भएकै कारण उनले काठमाण्डौँमा खासै सास्ती बेहोर्नु परेन । बाग्लुङबाट आएर सिधै माइलीबाका छोरा बस्ने कोठामा उनीहरुसँगै बस्न थाले । उनीहरुले नै जीवनलाई पुल्चोक इन्जिनियरिङ्ग क्याम्पसमा भर्ना हुन सहयोग गरे ।
विषय रोजे, इलेक्ट्राेनिक इन्जिनियरिङ्ग ।
दुई वर्षको हुन्थ्यो, इलेक्ट्राेनिक इन्जिनियरिङ्गको कोर्स । जसमा आठ सेमेष्टर पढाइ हुन्थ्यो । तर पढाइको चिम्टाले जीवनलाई च्यापिरहन सकेन । डेढ वर्ष नपुग्दै पढाइलाई ‘किक’ हानेर पञ्चायती विरुद्धको जनआन्दोलमा लागे । यो, ०३६ सालको कुरा हो ।
‘उता स्कुलमा पनि त्यही सिकिएको थियो’ सिकाइको निरन्तरतालाई जोड्छन्– ‘यता आएर सङ्गत पनि त्यस्तै साथीहरुसँग भयो ।’
जीवन सहितको उक्त विद्यार्थी आन्दोलन महिनौँ दिनसम्म चल्यो । भोकभोकै र खाली खुट्टै आन्दोलनमा ऐक्यवद्धता सहित होमिए । त्यतिबेलै उनले साँस्कृतिक मोर्चा वेदना परिवार, जो आफैँमा साँस्कृतिक समूह पनि थियो, सँग सम्पर्क बढाए ।
आन्दोलनको लामो शृङ्खलापछि सम्झौता भयो । त्यो सम्झौता जनमत संग्रहका लागि भनेर भएको थियो । जनमत संग्रह चाहिँ पञ्चायती व्यवस्था राख्ने कि फाल्ने विषयमा थियो ।
‘वेदना परिवार सहित साथीसँग मिलेर बहुदलको पक्षमा रातदिन प्रचारमा लागियो’ एक्कासी उनको निधार खुम्चिन्छ । थकित स्वरमा सुनाउँछन्– ‘पञ्चायतले जित्यो । तर बहुदलले चाहिँ बल्ड्याङ् खायो ।’
यसरी आन्दोलन टुङ्गियो । र टुङ्गियो जीवनको पढाइ पनि ।
०००
जतिबेला जीवन बाग्लुङबाट राजधानी छिरे, उनीसँग ढाडमा दुई हजार रूपैयाँ मात्र थिएन । माइलीबाका छोरा बस्ने कोठाको ठेगानमा मात्रै पनि थिएन । उनीसँग साहित्यकार पारीजातको ठेगाना पनि थियो ।
काठमाण्डौँ आएर नै साहित्यकार पारीजातसँग म्हैपीस्थित उनकै घरमा पुगेर भेट गरे जीवनले ।
पढाइ छाडे ।
आन्दोलनले पनि निश्चित गति समातिसकेको थियो । त्यसपछि त 'जीवन'को जीवन एकदमै फुर्सदिलो भयो । दिन कसरी कटाउने भनेर नै उनको दिन जान्थ्यो ।
गाउँबाट खर्चपर्च सहित इन्जिनियरिङ्ग पढ्न काठमाण्डौँ आएको ठिटो । पढाइ नै नसकि आन्दोलनमा लाग्यो । जुन दिन आन्दोलनको एउटा चरण सकियो, उनलाई तनाव भयो । अब न पढाइ थियो, न आन्दोलन ।
यस्तैमा मुस्ताङ पढाउन जाने सुर कसे ।
उनी हिँडेरै पुगे मुस्ताङ । टुकुचे मावि, टुकुचेमा शिक्षक भएर जाँदा उनको तलब थियो, २७० रूपैयाँ ।
मुस्ताङमा बसेपनि काठमाण्डौँमा उनको सम्पर्क वेदना परिवारसँग भइनै रह्यो । उता उनले आफूँले पढाउने स्कुलमा नाच्न गाउन सिकाए । उनकै योगदान स्वरुप स्कुल सांस्कृतिक कार्यक्रममा प्रथम भयो । जसको श्रेय जीवनलाई नै दिइयो ।
त्यतिबेला उनले रायनको स्वर, शब्द र संगीतमा रहेको राष्ट्रिय गीत ‘झुकाई हिमाल झुक्दैन, ताकेर रगत खस्दैन’ गाउँथे । यही गाउन सिकाउँथे ।
‘मैले त्यहीँ रचना गरेर गाएको गीत चाहिँ ‘सबै सँधै बाँच्न सिकौँ, यो देशको मायामा’ हो’ यस गीतको रचनाकाल सम्झँदै भन्छन्– ‘जसलाई मैले २०३८ मा मुस्ताङमै जन्माएँ । र यो मेरो दोस्रो गीत थियो ।’
शिक्षकका रुपमा त्यहाँ उनले लगभग डेढ वर्षसम्म पढाए ।
खासमा भन्ने हो भने जीवनले कुनै पनि संगीतको औपचारिक शिक्षा लिएनन् । वेदना परिवारसँगै हिँडेको भरमा उनले मादल बजाउन जाने । हार्मोनियम र तबला बजाउन सक्ने भए । वेदना परिवारकै सङ्गतबाट उनले पहिलो गीत निकाले– ‘कति छन् त्यहाँ छटपटाइरहेका निशालाई देखेर ।’ तर त्यसको प्रभाव भने शून्य रह्यो ।
मुस्ताङको अध्यापन कर्म छोडेर उनी फेरि त्यही पेशामा फर्किए, सोलुखुम्बुको खुम्जुङ् माविबाट ।
जीवनका आँखामा ति दिन हिजो अस्तिको कुनै घटना जस्तो लाग्छ । होकि, होइन जस्तो । मुस्ताङ जस्तै सोलुखुम्बु पुग्न पनि हिँड्नैपर्ने हुन्थ्यो । दोलखाको जिरीसम्म त गाडी जान्थ्यो । तर त्यहाँबाट तिनदिन लगाएर भएपनि सोलुखम्बु पुगिछाडे ।
जीवनको नशामा गीत थियो । रगतमा सङ्गीत थियो । उनी जहाँजहाँ पुग्थे गीत गाउँदै पढाउने र पढाउँदै गीत गाउने काम गरिरहे । उनले पढाउने विषयमा गणित र विज्ञान थिए । ‘गीतले विद्यार्थीहरुलाई मनोरञ्जनका साथै अतिरिक्त उर्जा पनि थप्दो रहेछ’ मोबाइलमा हेरिरहेका उनी टाउको नहटाइ भन्छन्– ‘जीवन सरको क्लास भनेपछि सबै विद्यार्थी भुतुक्कै हुन्थे ।’
शिक्षण पेशाका रुपमा त त्यस्तै हो, तर सिर्जनशीलताका हिसाबले चिसो सोलुखुम्बु जीवनलाई निकै फाप्यो । त्यहाँको मौसमी चिसोलाई निमोठेर ‘खानीमा यो जिन्दगानीमा, हेरेर जूनतारा’ जस्ता धेरै ताता गीत रचना गरे ।
सोलुखुम्बु पढाइरहँदा जीवनलाई एकप्रकारको सन्तुष्टि थियो । सन्तुष्टि किन पनि थियो भने, उनको तलब राम्रै रहेछ । त्यतिबेला अर्थात् २०४१ को पेरिफेरिमा तलब बापत आठहजार रुपैयाँ थाप्थे । यो कुनै सरकारी निकायबाट मिलेको तलब थिएन उनलाई ।
हिलारीले खोलेको खुम्जुङ माविको गुठी ‘हिमालयन ट्रष्ट’ थियो । त्यसैबाट उनले आकर्षक तलब पाउँथे ।
अन्ततः सोलुखुम्बुमा पनि उनी स्थिर भएनन् । फेरि २०४२ सालमा काठमाण्डौँ नै फिरे ।
गाउँको हावा आएर उनलाई निमण्त्रणा दिएर गएजस्तो लागेछ। उनी हान्निदैँ बाग्लुङ पुगे । गाउँमा गएर छोटो समय स्कुल पढाएका के थिए, प्रहरीले हतकडी लगाएर सदरमुकाम बाग्लुङ पुर्यायो । सजाय स्वरुप कुटाइ पनि खाए । पछि तारेख बोकाइदिएछन् । तारेख बोक्न झिँजो लागेर त्यही दिनबाट उनी भूमिगत भए ।
र, सिधै काडमाण्डौँ नै आइपुगे ।
पढ्दापढ्दै आन्दोलनमा लागेका जीवनको, इन्जिनियर बन्ने सपना नदीको पानी झैँ बगेर धेरै टाढा पुगिसकेको थियो । तर उनलाई अझैपनि पढ्छु भन्ने इच्छाले लखेट्न भनेको छोडेको रैनछ । त्यसैले त होला, सोलु-काठमाण्डौं-बाग्लुङ हुँदै फेरि काठमाण्डौँ नै फर्किए ।
त्रिचन्द्र क्याम्पसमा फिलोसोफी, पोलिटिकल साइन्स र इङ्लिश लिएर पढ्न सुरु गरे । शिक्षक बनिसकेका जीवन पुनः विद्यार्थी भए ।
‘क्याम्पसको प्रशासनिक वातावरण धेरै राम्रो थियो’ क्याम्पस भर्ना भएरपनि पढ्न जान नपरेका ति स्वर्णीम दिनको स्मरण गर्छन्– ‘फर्म भर्यो । अनि परिक्षा दिन गयो । फिस तिरेपछि सरले हाजिर त्यसै मिलाइदिन्थे ।’
अरु समय लुकीलुकी गीत गाउँदै हिँड्थे । गीत गाउने क्रममा मेची महाकाली पनि पुगिसकेका रहेछन्, जीवन ।
गाउँ जान उनीमाथि पूर्णरुपले प्रतिबन्ध लागेको थियो । बहाना, गीत गायो भन्ने थियो भने आरोप चाहिँ, पञ्चायती विरोधी, राजा विरोधी थियो । प्रहरीले सरकारी पूर्जी लगेर घरमा टाँसिदिएको थियो । यता प्रहरीले उनलाई खोजि पनि रहेको थियो ।
घर जान मन लाग्दा रातमा घर पुगेर रातमै फर्कन्थे ।
उनलाई प्रहरीले समात्न नसक्नुको कारणमध्य, उनको नाम पनि एउटा हो । साथीभाइ सबैसँग उनी जीवनका रुपमा परिचित थिए । तर सर्टिफिकेट आदिमा उनको नाम रामकृष्ण उपाध्याय थियो ।
त्यतिबेला अहिले जस्तो सूचना र प्रविधिको विकास पनि थिएन ।
प्रहरीको नजरमा जीवन आन्दोलनकारीको रुपमा चिनिन्थे । किनकि, उनी सँधै सामाजिक वेथिति, अव्यवस्था र पञ्चायत विरुद्ध बोल्ने वा गाउने गर्थे । गाए बापत पुरस्कार त मिल्थ्यो । तर पुरस्कारमा यस्तै जेल–नेल, हतकडी आदि पाउँदा रहेछन् ।
एकदिन क्याम्पस परिसरबाटै गीत गाउँदा गाउँदै उनलाई प्रहरीले पक्राउ गरेर सिधै हनुमानढोका लग्यो । तिनचार दिनपछि उसैले छोडिदियो ।
जीवनको भोगाइ अनुसार ०३६ देखि ०४६ को बीचमा धेरै आन्दोलन भए । उनले भोगे । देखे । कति सफल भए, कति भएनन् पनि ।
०००
सँधै आन्दोलनमा होमिने, जिन्दगीको एक्लै यात्रा गरिरहेका जीवनको, विवाह भयो । मागी विवाह । त्यो पनि बाग्लुङकै जैदीकी केटीसँग ।
‘गीत मात्रै गाउँदै हिँड्ने भएको भए सायद छोरी दिँदैनथे होलान्’ कुरा जोड्छन्– ‘घरको इज्जत पनि राम्रो छ र केटो शिक्षक हो भनेर नै दिएका हुन् ।'
दुर्भाग्य नै भन्नुपर्छ, विवाहको मिति फ्याट्टै सम्झँदैनन्, जीवन । सुरुमा ०४० सालमा मा भएको हो भनेका उनले पछि फेरि त्यस्तै ०४२÷०४३ तिर होकि जस्तो लाग्छ भने । तर वास्तविकतामा उनको विवाह ०३८ मा भएको रहेछ । उनलाई लाग्छ, जीवनमा विवाह भन्दापनि अरु घटना ‘मेजर’ भएर आए । यसैकारण विवाहको मिति खासै सम्झना हुँदैन ।
विवाहको तीनवर्ष पश्चात् एक छोराका बाबु बने उनी । र त्यहीसाल भूमिगत पनि भए ।
जीवनको व्यक्तिगत जीवन, अनुपस्थिति र अनुत्तरदायित्वबारे श्रीमतीले कहिल्यै केही गुनासो गरिनन् । गुनासो थियो वा थिएन भनेर बुझ्नका लागि पनि उनी घरमा हुनुपथ्र्यो । तर भूमिगत नै भएपछि कसरी गुनासो गर्ने श्रीमतीले ?
घरको एक्लो छोरा, एक्लै आन्दोलनमा सहभागि भए । बहुदलको समर्थन गरे । पञ्चायती व्यवस्थाको विरुद्धमा लागे । घरपरिवारबाट उनलाई खुलेर समर्थन भएन । खुलेरै विरोध पनि भएन ।
‘बाहिर समर्थन नगरेतापनि भित्रभित्रै समर्थन थियो’ जीवन परिवारप्रति कृतज्ञ बन्छन् ।
०००
खुलेर बोल्न पाएका दिन कम अविस्मरणीय छैनन्, जीवनका ।
‘मुलुकमा जब ०४६ को जनआन्दोलनले सफलता पायो, बहुदल आइहाल्यो’ उनलाई याद छ– ‘त्यसपछि त गाउँगाउँमा हाक्काहाक्की हिँडियो । धमाधम क्यासेट निस्कन थाले । आफ्नो लागि आफैँ बोल्न सक्ने वातावरण भयो ।’
बहुदल आउँदा ठूलै पर्व आएजस्तो लागेछ, उनलाई । त्यसकै खुसीले ०४७ मा उनले एउटा क्यासेट निकाले । उक्त क्यासेटमा उनको चर्चित गीत ‘सिमली छायाँमा’ लगायत १२ गीत समावेश थिए ।
‘एकपटक गीत गाउँदै जाँदा स्याङ्जामा एकजना भरियासँग जम्काभेट भयो । उनीसँग कुरा गर्दा थाहा भयो, श्रीमती बितिसकेकी रहिछिन् । छोराछोरी विदेशतिर लागेका थिए । भारी बोकेर जीवन निर्वाह गरिरहेका उनलाई देखेर गीत फुर्यो, सिमली छायाँमा’ गीतको रचनागर्भ सम्झन्छन्, जीवन ।
०४३ सालमा घण्टारघरको फेदमा बसेर रक्तिम सांस्कृतिक अभियानको स्थापना गरे । जसको उद्देश्य, साहित्य संगीत र कलाका विविध रुप मार्फत जनताको सेवा गर्ने थियो । राजा बुढाथोकी, ज्ञानेन्द्र थापा, कृष्ण अर्याल त्यस अभियानका सहयात्री थिए । त्यही संस्थाले गीति क्यासेट निकाल्थ्यो । उसकै लगानीमा ।
०५४ मा आएर त्यो संस्था दर्ता पनि भयो ।
०००
विवाहको झण्डै सोह्र सालपछि 'जीवन'को, जीवनमा एउटा ठूलो भूकम्प आयो । त्यो भूकम्पले जरा गाडिरहेको रुख उखेल्यो । हाँगा लछार पछार पारिदियो ।
सो भूकम्प ‘डिभोर्स’को थियो ।
पहिलो विवाह राजी भएरै गरेका उनले सम्बन्ध विच्छेद पनि राजी भएरै गरे ।
सुरुमा अंशबण्डा गरे । सम्बन्ध विच्छेको चरणमा आइसक्दा तीन छोराका बाबु बनेका थिए जीवन । पाँच भाग लगाएर श्रीमती र छोराको गरि ४ अंश श्रीमतीलाई दिए । आफूँले १ अंश राखे ।
र, ०५७ मा उनले दोस्रो विवाह गरे ।
दोस्रो बिबाह एकदम सामान्य रुपमा सम्पन्न भयो । न जन्ति लगे, न भोज ख्वाए । न त निम्ता नै गरे कसैलाई । जहाँ उनी बसोबास गर्थिन् त्यहीँबाट उठाएर ल्याए र आफ्नो डेरामा भित्र्याए । बस्, यत्ति गरे उनले ।
गुल्मीकी स्थायी बासिन्दा रहेकी उनी, कलाकार समूहकै एक सदस्य थिइन् ।
‘मन मिल्यो’ दोस्रो विवाहबाट सन्तुष्ट रहेका उनी हाँस्दै सुनाउँछन्– ‘मन मिलेपछि अरु त आफैँ मिलाउने होनि !’
जीवनको आधा उमेर काठमाण्डौँमा बिताएका जीवनले मुलुकमा धेरै परिवर्तन देखे, भोगे । युग बदलियो । ४० वर्षको काठमाण्डौँ अनुभवमा उनलाई अहिले यो शहर निर्जीव जस्तै लाग्छ । एकदम निर्जीव ।
समय समयमा आर्थिक अवस्थासँग पनि लडिरहेका हुन्छन्, जीवन । तर अहिलेसम्म हार्न जानेका छैनन् । अनामनगरमा डेरा गरेर बस्ने उनको मासिक खर्च तीस हजारसम्म पुग्छ । छोरी यसवर्ष एसइइको परिक्षा दिँदैछिन् ।
‘अहिलेसम्म ब्यालेन्स पनि छैन । ऋण पनि लागेको छैन’ उनी बिनाकुनै हिचकिचाहट भन्छन् ।
बिभिन्न देशबाट सांगीतिक कार्यक्रमका लागि भनेर जीवनको माग भइरहन्छ । उनी गीत गाउनकै लागि भनेर अहिलेसम्म पच्चीसभन्दा बढी देश पुगिसकेका छन् । त्यहाँबाट प्राप्त हुने पारिश्रमिकले जनतन उनको गुजारा चलिरहेकै छ । यसमा उनी खुसी नै छन् ।
जनवादी गायक भनेर चिनिने जीवन शर्माले सयौँ गीत गाए । ति सबै गीतमा उनी आँफैलाई अत्यधिक मनपर्ने गीत चाहिँ ‘पानीमा खेल्ने माछी’ रहेछ ।
‘माछा भनेको आन्दोलनकारी हो’ गीतका शब्दलाई जनआन्दोलनसँग जोड्दै उनी प्रष्ट्याउँछन्– ‘नदी भनेको दिशा हो । हामी आन्दोलनकारी पनि कुनैदिन लक्ष्यको दिशामा पुग्छौँ भन्ने लाग्यो र यो गीत लेखेँ ।’
2 comments
The King Casino - Atlantic City, NJ | Jancasino
ReplyDeleteCome on in the King Casino for septcasino fun, no wagering requirements, delicious dining, and enjoyable casino gaming all https://jancasino.com/review/merit-casino/ at the worrione heart of apr casino Atlantic https://deccasino.com/review/merit-casino/ City.
Google Play evaluations are usually constructive and the game doesn’t appear to dip into the sort of heavy free to play model that dominates most of its rivals. Despite their confidentiality, often a PAR 카지노 sheet is posted on net site|a net site}. They have limited worth to the participant, as a result of|as a outcome of} normally a machine may have eight to 12 different attainable programs with various payouts. In addition, slight variations of every machine (e.g., with double jackpots or five instances play) are always being developed. The on line casino operator can select which EPROM chip to put in in any specific machine to pick out} the payout desired. The result's that there is not likely such a factor as a high payback kind of machine, since every machine potentially has multiple of} settings.
ReplyDelete